Waarom zijn de boeren boos? En fruittelers ook?

Onlangs verscheen onder redactie van Foodlog een boek ‘Waarom zijn de boeren boos?’ dat helderheid wil bieden over de achtergronden van de diepe frustraties die onder boeren leven. Wat een reeks van deskundigen beschrijven is ook heel herkenbaar over wat er bijvoorbeeld onder fruittelers leeft over het gewasbeschermingsmiddelenbeleid.

Het boek is een initiatief van Dick Veerman, hoofdredacteur van de nieuwssite Foodlog, die voor zijn gevoel onvoldoende uitgelegd kreeg waarom de boer veel onvrede kent. Tijd voor een boek waar meer dan 15 deskundigen een bijdrage aan gaven. Deze deskundigen kijken niet alleen terug maar blikken ook vooruit op hoe het anders moet.

Naïeve oplossingen
Eigenlijk geeft de Vlaming Joris Relaes van Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) in een interview met als titel “Van naïeve oplossingen worden boeren knettergek” over het verschenen boek de essentie de onvrede al goed weer. Hij begrijpt de onvrede onder de boeren. De maatschappij en zeker ook de landbouw is een complex iets geworden. Het beleid wordt vaak van één invalshoek gemaakt wat onvoldoende recht doet aan de complexiteit.
Dat is ook zo herkenbaar bij de toelating van gewasbeschermingsmiddelen. Op basis van Europese normen kan een essentieel middel met een negatief effect op het oppervlaktewater zo maar verboden worden. Als je puur naar één aspect als waterkwaliteit kijkt, is het beleid nog verklaarbaar. Maar de werkelijkheid is complex en de oplossing zal door telers als naïef gezien worden als het bijna leidt tot onoverkomelijke problemen. Ze moeten ook aan heel veel andere eisen voldoen waar zo’n maatregel volledig aan voorbij gaan. De onzekerheid en de frustratie die dat geeft, geeft onvrede.

Hoe dan wel?
De auteurs stellen ook de lastige vraag hoe dan wel? De auteurs zien het niet in het presenteren van de zoveelste visie. Het gaat wel om een gezamenlijk perspectief op de toekomst. De huidige problemen zijn zo groot dat het om een heroriëntatie vraagt op Europees, landelijk en regionaal niveau. Dit vraagt in een tijd waar polarisatie sterk speelt, juist om luisterende politici en betrokken burgers die elkaar respecteren in hun verschillende opvattingen. Het doet bijna denken aan therapie om met elkaar in contact te komen. Lukt dat niet dan blijven we vast zitten in de huidige situatie en krijgen we steeds meer boze mensen.

Kijk naar realiteit
Volgens Relaes is een open en helder gesprek nodig. Maar als het gesprek tussen de bestaande landbouw- en milieuorganisaties gaat is het risico wel erg groot dat het niet tot een echte uitwisseling komt maar het bij het verdedigen van eigen standpunten blijft.
Het kan beter met kleine groepen gebeuren. Ze moeten in feite loskomen van het abstracte ideologische gevecht en veel meer kijken wat de realiteit op het landbouwbedrijf is. Samen met boeren kijken naar de doelstellingen en hoe die gerealiseerd kunnen worden. Zoals bedrijven beter een heldere strategie kunnen kiezen om alles op één lijn te krijgen dan stuurloos ten onder gaan.
Het boek laat duidelijk zien hoe complex de materie is en dat oplossingen niet eenvoudig zijn. Maar door duidelijk te stellen dat de boeren niet voor niets zo boos zijn en dat er meer ruimte voor constructief gezamenlijk overleg nodig en mogelijk is, geeft het toch ook hoop.

Het interview is te lezen op Vilt.be